Yas

Yas sürecinde yapılması gerekenler özellikle psikolojik olarak araştırılan konuların başında gelir. Yas süreci temel olarak bir kişinin ölümünün ardından oluşan insani bir tepkidir. Elbette ki ölen kişi ile olan bağ; ölüm biçimine ve kaybı yaşamış olan kişinin yapısına göre değişiklik göstermekle birlikte temel olarak 4 evreden oluşmaktadır.

Yas Süreci Aşamaları

Temel olarak 4 evreden oluştuğu bilinen yas sürecinden psikolojik olarak uzman desteğine başvurmak oldukça önemlidir ve bu süreçteki zorlukları atlatma da kişiye yardımcı olmaktadır. İnsan hayatında dönüm noktalarından olan ve sevilen bir kişinin kaybının ardından insani bir tepki olarak gelişen yas sürecini kendi doğası içinde atlatabilmek için aşağıda ifade edilen evrelerin varlığın bilinmelidir.

1. Evre olarak ifade edilen dönemde birkaç saatlik ya da birkaç haftalık bir süre söz konusu olabilir. Bu dönemde kişinin ölüm kavramı gerçekliğini kavraması oldukça zordur. Yaşananlarda geçirilen süreç karşısında kişi boşlukta hissedebilir, gerçek dışı bir hisse kapılabilir ya da tepkisiz kalabilir. Bu süreçte hatırlama zorluğu gibi farklı tepkiler de görülebilir.
2. Evre kaybın etkisinin giderek daha yoğun hale geldiği ve anlaşılmaya başlandığı süreçtir. Özlem ve üzüntü duyguları artış gösterir. Ağlama, huzursuzluk, öfke ve sevilen şeylere karşı isteksizlik gibi tepkiler meydana gelebilir. Kişinin zihni kaybettiği yakınıyla ve ölüm kavramı ile meşgul olabilir. Bu süreç günlerin ve haftaları içerebilir.
3. Evre yaşanılan kaybın geri dönüşü olmadığının anlaşıldığı ve çaresizlik ve ümitsizlik duygularının ön plana çıktığı bir süreci içerir. Bunun yanı sıra yaşama karşı ve hayatta sevilen ayrıntılarla ilgili bir isteksizlik ilgi kaybı ile bitkinlik görülebilir.
4. Evre yas süreci aşamaları sıralandığında sonuncu evre olarak değerlendirilen bu süreçte ölüm duygusunun geri dönüşsüz olduğunun kabul edilmesi ile kişideki üzüntü ve özlem duygularının yoğunluğu azalır. Ölen kişiye ait anılar sürdürülür ancak kişinin kayıp öncesi yaşam biçimine dönmesi süreci başlar. Geleceğe dair planlar ve umutlar yeşerir.

Yas Sürecinde Belirtileri

Yas sürecinde belirtiler söz konusu olduğunda ruhsal ve duygusal, bedensel, davranışsal ve bilişsel çok yönlü olarak izlenimler elde edilir. Bu süreçte alanında uzman bir psikiyatrist ile görüşmek; kaybı yaşayan kişinin sürecin doğal olduğunu anlaması ve kendini toparlayabilmesi açısından önemlidir.

Yas sürecindeki belirtilerin başında gelen duygusal tepkiler içerisinde ağlama, güvensizlik, tedirginlik, özlem, üzüntü, ölümün inkarı, aklını yitirme endişesi, hayattaki unsurlara karşı ilgisizlik, his kaybı, geleceğe dair mutsuz bir bakış açısı, yalnızlık duygusu, çaresizlik ve karamsarlık gibi temel duyguların hepsi yaşanabilir.

Bunların hepsi herkes için söz konusu olmamakla birlikte yas sürecinde doğal tepkilerdir ve anormal boyutlara ulaşmadığı müddetçe yaşanması yas sürecinin atlatılması açısından gereklidir. Ruhsal tepkiler ise kişinin yaşam ve ölüm kavramlarını sorgulamasına, ölen kişinin hala hayatta olduğuna dair inancın sürmesi ve ölümünün ardından kişinin hayalini görme gibi zararlara yol açabilir. Bunlar zihnin ölüm olayına karşı verdiği özlem içerikli tepkilerdir.

Yas Terapisi Teknikleri

Yas terapisi teknikleri gerçekleştirilirken tüm bu süreçler değerlendirilir ve uzman kişi tarafından bu duruma göre yas durumu incelenir. Yas sürecindeki bir diğer tepki biçiminde bedensel tepkilerdir. Üzüntünün fiziksel biçimi olarak da ifade edilebilir.

Kişiden göğüste sıkışma, baş ağrısı, kusma, ishal ya da kabızlık, nefes darlığı, kas seğirmesi, kasılma ve gerginlik hissi, iştah değişimi, uyku düzensizliği ile halsizlik gibi belirtiler görünmesi olasıdır.

Bilişsel tepkiler içerisinde kendini suçlama duygusu yas sürecinde pek çok kişide görülen bir durumdur. Ölümü ya da ölen kişi düşünmeye engel olamama durumu, pişmanlık hissi verir. Kararsızlık ve bellek sorunları gibi tepkiler görülür.