Beden Uğraşı Bozuklukları
-
Beden uğraşı bozukluğu, kişinin beden görünümlerde herhangi bir kusur olmamasına veya önemsiz kusurları olmasına rağmen, kusurluğu olduğuna kendisini inandırması ve zihinsel olarak buna yoğunlaşması halidir. Öyle ki bazı bireylerde bu durum abartılı bir hale dönüşerek psikolojik sorunlara dönüşmekte, gündelik yaşamlarını ve diğer bireylerle olan ilişkilerini olumsuz yönde etkilemektedir.
Kişilerin kendi bedenleri ile ilgili hissettikleri hoşnutsuzluğun temel nedenlerinden biri, özgüven eksikliği, benliklerine olan saygı seviyesinin düşüklüğü, depresyon dönemleri, yeme-içme bozuklukları ve buna bağlı olarak ortaya çıkan obezitedir.
Beden-Uğraşı Bozukluğuna Sebep Olan Etkenler
Beden algısı bozukluğu, (BAB) vücut disformik bozukluğu olarak da adlandırılmakta, takıntıya dönüşmesi ise hastalık olarak ifade edilmekte olup, gelişimsel, genetik, sosyal ve psikolojik nedenler gibi boyutlarıyla incelenmektedir. Çocukluk dönemlerinde yaşanan travmalar ve düşük benlik saygısı gibi nedenlerin de bu tür hastalıklara temel teşkil edebileceği değerlendirilmektedir. Bu tür sorunlarla ilgili yapılan araştırmalarda çocukken bireyin baş, burun, kulak gibi organlarıyla alay edilmesi ve çocukluk dönemlerinde yaşanan aşk duyguları ile dalga geçilmesi sebepler arasında yer almıştır.
Genel nüfusa oranla çok fazla yaygınlık göstermeyen beden uğraşı bozukluğu nadiren görülen bir psikolojik rahatsızlıktır. Üniversite çağındaki kadın-erkek bireylerde daha sık görülen bu tür rahatsızlıkların, her iki cinste de denk oranda görüldüğü raporlanmıştır. Türkiye’de bu tür rahatsızlıkları olduğu düşüncesiyle başvuran bireyler üzerinde yapılan klinik araştırmalarda ise %1 oranında BAB beden uğraşı bozukluğu tespit edilmiştir. Batı toplumlarında daha sık karşılaşılan bu durum, estetik cerrahide %8 ila 15, dermatoloji bölümünde ise %12 civarında tespit edilmiştir.
Beden uğraşı bozukluğu ve birçok psikolojik soruna temel teşkil eden etkenlerden biri genetik aktarımdır. Dismorfik bozukluk rahatsızlığı bireyde psikolojik sorunların farklı şekillerde tezahür etmesine sebep olabilmektedir. Bir diğer neden de, kadın-erkek görünümünün olduğundan daha abartılı bir şekilde betimlenmesi, kusursuz fiziki görünüş algısının yaratılmasıdır. Böylece daha mükemmel bir görünüme sahip olma çabasına giren kişilerde bu tür psikolojik sorunların ortaya çıkması muhtemel sonuç olarak görülmektedir.
Kişinin kendine olan güvenini farklı sebeplere bağlı olarak veya herhangi bir sebebe bağlı olmadan içsel nedenlerle yitirmiş olması da sorunun temel kaynakları arasında yer alır. Fiziksel görünümleri sebebiyle eleştirilmek veya alaya alınmak gibi davranışlarla karşılaşan bireyler de bu tür psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalabilmektedir.
Beden Uğraşı Bozuklukları Tedavisi
Belirli dönemlerde düzelme veya şiddetlenerek bireyi psikolojik olarak zorlayan bir seyirde devam edebilen bu tür rahatsızlıklar, konusunda uzman bir psikiyatrist tarafından yaratılan güven ilişkisi ile daha kolay tedavi edilebilir. Bazı vakalarda SSRİ (Selektif Seratonin Reuptake İnhibitörü) ilaçların etkin doz ve sürede kullanılması umut verici sonuçların elde edilmesinde oldukça etkilidir.
Bu tür vakalarda uygulanmakla birlikte ilaçlar kendi başına beklenilen etkileri sağlamaz. Keza, estetik kaygıyla bu tür rahatsızlıklar yaşayan bireylerin başvurduğu estetik cerrahi içeren işlemler, nadiren beklentileri karşılasa da özellikle aşırı beklentiye sahip olan kişilerde hayal kırıklığıyla sonuçlanır ve sorunun daha da büyümesine yol açabilir.
Beden uğraşı bozuklukları tedavisi bazı bireylerde uzun bir süreci kapsayabilmekte, bilişsel davranış terapisi ve bilimsel yöntemler ışığında sürdürülen tedaviler kalıcı sonuçlar elde edilebilmesini olanaklı kılmaktadır. Uzman terapistler tarafından sürdürülen bilişsel terapiler, bireyin kendi fiziksel görünümünü daha gerçekçi bir şekilde değerlendirmesine katkı sağlamaktadır. Klinik ortamlarda uzman psikiyatristler tarafından belirlenen seanslar, bireyin öz saygısının ve kendine güven duygusunun yükseltilmesi, toplum içerisinde sosyal etkileşimin artırılması, gevşeme ve sorunlarla başa çıkma tekniklerinin öğretilmesi gibi çalışmaları kapsamaktadır.