Yaygın Gelişimsel Bozukluklar (Otizm, Asperger vb.)
Yaygın gelişimsel bozukluk genellikle erken çocukluk sürecinden başlamakta olan ve gelişimin aşamalarından gerileme ya da gecikme biçiminde görülen bir bozukluktur. Temel olarak sınırlı bir ilgi, iletişim ve dil gelişiminde gerileme ile sosyal etkileşimde azlık şeklinde kendini belli eder.
Bu Spektrum içerisinde genel 5 adet unsur tanımlanmaktadır. Bunlar asperger sendromu, dezintegratif bozukluğu, rett sendromu, otizm ve diğer şekillerde adlandırılamayan yaygın gelişimsel bozukluklar dahildir. Bu tespitler içerisinde değişik tanı kriterleri söz konusu olmaktadır. Ayrıca durumun görülmekte olduğu gelişim alanına ve belirti düzeyine göre farklılık gösterir.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk Nedir?
Yaygın gelişimsel bozukluk nedir? En genel ifadesi ile iletişim kurma zorluğu ve buna dayalı olarak sosyal ilişkilerde zayıflıkla gözlenen bir rahatsızlıktır. Yeni doğan sürecinde ve erken çocukluk döneminden başlamak üzere gelişimsel değişiklikler söz konusu olur.
Örnek olarak adıyla hitap edildiği zaman bakmama, göz teması kurmama, uzakta durma, işaret ederek objeler gösterildiğinde o yöne bakmak yerine parmağı odaklanmak ve arkadaşlarla ilişki kurma isteğinin olmaması gibi belirtilerle kendini gösterir.
Yaygın gelişimsel bozukluklar içinde yer alan durumlarda dil gelişimi sırasında gecikme ya da dil becerisinin kazanılmaması gibi durumlar ön plana çıkar. Yaygın gelişimsel bozukluklara dair tanımamış çocuklarda zihinsel beceriler zeka geriliği düzeyinden üstün zeka düzeyine kadar geniş bir aralıkta yer alır. Peki yaygın gelişimsel bozuklukları belirtileri nelerdir?
Yaygın Gelişimsel Bozukluk Belirtileri
Yaygın gelişimsel bozukluk belirtileri değerlendirildiği zaman bazı temel ve ortak unsurlar ön plana çıkar. Bunlar genelde aşağıda yer aldığı şekildedir:
- Tekrarlı hareketler
- Kimi nesnelere karşı aşırı bağımlı olma durumu
- Yeniliklere karşı kapalı olma ve kalıp davranışlara eğilim
- Korku, kaygı gibi durumların olandan hafif olması ya da çok ağır olması gibi durumlar
- Konuşma ağızlı ya da olmaması
- Yalnız kalma eğilimi
- Tensel temasa karşı mesafe
- Çevrenin farkında olmama durumu
- Gözlerle iletişim, surat ifadesi ve el kol hareketleri gibi sözel dışı iletişim öğelerinde bozulma
- Arkadaşlık kuramama durumu
- İçeriğe uygun duygusal tepki vermemek
Yaygın gelişimsel bozukluk tanı kriterleri açısından yukarıdaki unsurlar incelenen içerikler arasında yer alır. Yukarıda belirtilen içeriklere sahip yaygın gelişimsel bozukluklara neden oluştuğuna dair pek çok ayrıntı merak konusu olmaktadır.
Bu içeriklerin neden olduğuna dair henüz tam bir bilgi yer almamakla birlikte üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Genetik yatkınlık etkeninin önemli bir yer tuttuğu düşünülmektedir. Bununla birlikte çevresel etkenlerin de tetikleyici unsurlar olduğu öngörülmektedir.
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Nasıl Tedavi Edilir?
Yaygın gelişimsel bozukluklar nasıl tedavi edilir? Yaygın gelişimsel bozukluklara dair tedavi ve iyileşme aşamaları bütüncül yaklaşım gerekir. Anne baba danışmanlığı, gelişimsel açıdan özel eğitim, duyu bütünleme terapileri ve sosyal beceri eğitimi gibi pek çok aşamanın birlikte ilerlemesi ile tedavi süreçleri işlemektedir.
Bu alanda en erken tespitin yapılması ve ona göre bir tedavi yolunun izlenmesi oldukça önemlidir. Çocuklar ne kadar erken bir şekilde doğru tedavi ve eğitim almaya başlarsa bu süreç o kadar etkili olacaktır. Tedavi aşamaları ile birlikte özellikle psikiyatri desteği konusunda ailelerinde belli destekleri edilmesi çok önemlidir.
Duruma yaklaşıma dair doğru bilgi sahibi olunması ve bu süreci en kolay şekilde sürdürebilmek adına ailelerin bilinç bilinçlenmesi en önemli faktörler arasında yer alır. Yaygın gelişimsel bozuklukların temelinde genetik etkenler olduğu düşünülse de civa ve kurşun gibi maddelere maruz kalmanın da bu tarz rahatsızlıklara sebep olduğu düşünülmektedir.