Özgül Fobiler

“Fobi” sözcüğü en genel anlamı ile bir bireyin herhangi bir durum hakkında duyduğu aşırı korku veya kaygıyı işaret etmektedir. Korku, ne kadar olağan bir insan duygusu olsa da bu duygunun aşırıya taşınması fobi konseptini doğurmaktadır. Buna bağlı olarak özgül fobiler nedir dediğimizde karşımıza çıkacak olan cevaplar çeşitli kategoriler altında toplanacaktır. Ancak direkt bir tanım yapmak gerekirse bir durumdan veya bir nesneden anlamsızlık seviyesinde sürekli olacak şekilde korku duymayı işaret eder.

Burada dikkat edilmesi gereken ana sözcük “anlamsız” olacaktır. Bazı korkular kişinin eski deneyimlerine ya da farklı haberlere bağlı gelişebilir. Ancak mantık çerçevesine oturtulamayan ve devamlı bir şekilde sürdürülen korkular, özgül fobiler olarak adlandırılmaktadırlar.

Özgül Fobiler ve Türleri Nelerdir?

Özgül fobiler, belirli türlere ayrılmaktadırlar. Bu anlamda yoğun rahatsızlık ve korkuya sebep olan bu durumlar, toplamda beş tür içerisinde incelenmektedir. Özgül fobi türleri üzerine düşülen duruma göre sıralanmaktadırlar.

1.     Kan-Yara-Enjeksiyon Türü

Bu tür, direkt olarak vücutta oluşabilecek herhangi bir yaraya veya akabilecek kana yönelik olarak oluşmuştur. Bu kişiler hastanelere gitmekten ya da çeşitli medikal prosedürlerden kaçınabilirler.

2.     Hayvanlara Yönelik Tür

Bu türde ise korkuya sebep olan durum herhangi bir hayvan veya böceklerdir. Buna göre o hayvan yakınında olmasa bile kişi bahsedildiğinde bir korku duyabilir.

3.     Doğada Bulunan Durumlara Yönelik Tür

Doğa içerisinde ortaya çıkabilecek sel, kasırga ya da bunun gibi farklı durumlara ve afetlere karşı duyulan gereksiz ve aşırı korku duyulmasıdır.

4.     Durumsal Olarak Oluşan Tür

Genel anlamda kişinin kendisinin savunmasız kılınabileceği asansör, tünel, köprü, toplu taşıma gibi durumlara yönelik olarak oluşan korkuyu ifade etmektedir.

5.     Diğer Türler

Daha geniş bir kategori olan diğer türlerde, bir öncesinde anlatılan 4 türün herhangi birinin kapsamadığı korkular konu alınmaktadır. Farklılaşabilecek bu türde her biri farklı bir şekilde mantığa dayandırılabilir.

Özgül Fobiler Neden Oluşur?

Özgül fobilerin nedenleri dediğimizde uzmanların düşüncelerine göre iki farklı sebebi göründüğü ortaya çıkmıştır. Buna göre ilk olarak herhangi bir şekilde kişinin kendisine zarar geleceğini düşünmesi sayılabilir. Bununla birlikte araçlardan korkma, bazı hayvanlardan uzak durma ya da hastaneye gitmeme olarak kendini gösterebilir.

Bununla birlikte bir diğer oluşma sebepleri ise bir şekilde paniğe gireceğinden emin olma ve bu sebeple de kontrolünü kaybetmekten korkma sayılabilir.

Özgül Fobi Belirtileri Nelerdir?

Özgül fobi belirtileri dediğimizde, ilk olarak yine bahsedilmiş olan ana sözcükler dikkat çekecektir. “anlamsız” ve “sürekli” olarak belirlemiş olduğumuz bu sıfatlara uygunluk göstererek gelişen her türlü korku özgül fobi kategorisi altında yer alacaktır.

Bununla birlikte bazı fiziksel işaretler de özgül korkulara işaret edebilir niteliktedir. Buna göre şu farklı bedensel özellikler, özgül fobi ile yüzleşen biri için oluşabilir;

• Nefes darlığı
• Panik
• Kaygı
• Titreme
• Kalp atışının artması
• Terleme
• Aşırı sıcak basması
• Kas gerginliğinin artması

Özgül fobiler kaygı bozuklukları ve panik atakları da işaret edebilirler. Bu sebeple de özellikle ayrıştırılmaları önemli bir durumdur.

Özgül Fobi Tedavisi Nasıl İşler?

Özgül fobi tedavisi ilk olarak fobinin kaynağının öğrenilmesi ile başlayacaktır. Bunun için psikologlar farklı teknikler kullanabilir. Fobinin asıl kaynağı zaman zaman durum ile ilgisiz olarak görülebilirler. Ancak beynin işleyişi farklıdır ve iki farklı durumu birbiri ile eşleştirebilir.

Çoğu zaman özgül fobilerin tedavisiz kaldığını da bilmeniz gerekir. Sık sık oluşmadıkları için yalnızca korku yaratan durumdan kaçınmakla yetinen kişiler vardır. Ancak tedavi süreci kişinin sorunsuz bir hayat sürebilmesi için çok önemlidir. Bu anlamda psikoterapi veya ilaç tedavisi gerekli görülebilir.