Anne – Baba Tutumları
Anne – Baba Tutumları Çocukların ilerleyen dönemde sahip olacağı kişilik özellikleri, doğuştan gelen genetik yatkınlıklarla birlikte küçük yaşlarda alacakları eğitime ve ebeveynlerinden gördükleri tutuma göre belirlenir. Çocuklar, anne-baba davranışlarını taklit ederek geliştirdikleri becerileriyle sosyal yaşama hazırlanır. Gerek fiziksel, gerekse sözlü davranışlarla çocuklarını yaşama hazırlayan anne-baba, çocukların psikolojik gelişimlerine de önemli derecede etki etmektedir.
Küçük yaşlardan itibaren tutum ve davranışlarıyla düzgün bir aile görüntüsüne sahip bulunan ebeveynlerin kontrolünde yetişen çocuklar, sosyal yaşamda daha girişken, duygularını rahatlıkla ifade edebilen, iş ve kariyer konusunda sıkıntı çekmeden ilerleyebilen bireylere dönüşmektedir. Anne baba tutumları ile ilgili yapılan klinik çalışmalarda,
- Aşırı hoşgörülü, güven veren anne-baba tutumu
- Aşırı baskıcı ve otoriter anne-baba tutumu
- Aşırı koruyucu anne-baba tutumu
- Dengesiz, kararsız ve tutarsız anne- baba tutumu
- Reddedici anne-baba tutumu
- Ayrımcılık yapan anne-baba tutumu
- Mükemmeliyetçi anne-baba- tutumu
- İlgisiz ve kaygısız anne-baba tutumu modelleri tarafından yetiştirilen çocukların yaşadıkları sorunlar veya elde ettikleri kazanımlar belirlenmiş bulunmaktadır.
Aşırı Hoşgörülü, Güven veren Anne-Baba Tutumu
Bu tür aile modeli, çocukların yetişmesine en uygun aile yapısı olarak öne çıkar. Olumlu anne-baba tutumları ile büyüyen çocuklar birey olmanın farkında olarak yetişir. Anne baba tarafından özgür ve güven telkin eden ortamlarda büyüyen çocuklar kendi kararlarını verebilme, toplum yaşamına ayak uydurabilme ve özgüven tesis etme anlamında önemli kazanımlar elde etmektedir.
Otoriter ve Baskıcı Anne – Baba Tutumları
Gerek bebeklik dönemi, gerekse okul öncesi anne-baba tutumu otoriter ise çocuğun kişilik gelişiminde önemli sorunlar yaşaması kaçınılmazdır. Özellikle orantısız cezalandırma, şiddet ve kötü sözler çocuğun kişiliğini hiçe sayan davranışlardır. Bu tür aile ortamlarından yetişen çocukların yetişkin olduklarında sosyal ilişkilerinde çekimser davranışlar sergilemesi ve güven eksikliği sorunuyla yüz yüze kalmaları kaçınılmazdır.
Aşırı Koruyucu Anne – Baba Tutumları
Otoriter ve baskıcı aile tutumlarında olduğu gibi aşırı koruyucu tutum da çocuğun kişilik gelişimine zarar verir. Sürekli engellemeler ve kurallarla karşılaşan çocuk özgüven eksikliği başta olmak üzere birçok psikolojik sorunlar yaşayabilir. Anne babaya bağımlı olarak yaşamak zorunda kalan bu tür çocukların kendini tanıması ve geliştirmesi de bir hayli zordur. Yetişkinlik dönemlerinde yeteneklerini sergilemekten çekinen ve doğru kararlar almakta zorlanan bir birey haline gelebilirler.
Dengesiz ve Kararsız Anne – Baba Tutumları
Aynı durum içeren olaylar karşısında bazen çocuğu onaylamak bezen de reddetmek çocukta kafa karışıklığına sebep olarak olaylar karşısında tavır alma güdüsünü yok eder. Sürekli çekimserlik durumuyla baş başa kalan çocuk dengesiz anne-baba tutumu sebebiyle sürekli iç çatışmalarla karşı karşıya gelebilir. Bir ebeveynin koyduğu kuralı diğer ebeveynin bozması, çocuğun güven duygusu oluşturmasını engeller.
Reddedici Anne-Baba Tutumu
Her şeye izin veren ve çocuğu tamamen vurdumduymaz aile tutumu kadar, çocuğun her istediğini peşinen reddedici aile tutumu da çocuk gelişiminde son derece zararlıdır. Özellikle çocukların gelişiminde en önemli unsur olan sevgi ve şefkatten mahrum olarak büyüyen çocuklar gerek kendi iç dünyalarında gerekse sosyal yaşamda sürekli sorun yaşarlar. Bu tür ailelerde büyüyen çocuklar sürekli ebeveynleri tarafından eleştiriye uğraması ve yaptıklarının beğenilmemesi, güven eksikliği, sosyal yaşama adaptasyonda güçlükler ve çekingenlik gibi olumsuz kişilik özellikleri geliştirmelerine sebep olur.
Ayrımcılık Yapan Anne-Baba Tutumu
Çocukların gelişimine olumsuz etki yapan davranışlardan biri de çocuklar arasında ayrımcılık yapan ebeveyn tutumudur. Bu tür aile yapılarında ayrımcılığa uğrayan çocukta nefret ve ebeveynden uzaklaşma gibi duygular gelişir.
Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu
Çocuklardan herhangi bir şey isterken aşırıya kaçmak çocuğun karakter gelişiminde olumsuz etkiler bırakır. Anne babanın her istediğini en mükemmel haliyle yapma çabası, ilerleyen dönemlerde çocukların hırçınlaşmasına ve depresyona sebep olabilir.